Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ
«Το ταξίδι κ’ η εξοµολόγηση στάθηκαν οι δυο µεγαλύτερες χαρές της ζωής µου. Να γυρίζεις τη γης, να βλέπεις – να βλέπεις και να µη χορταίνεις – καινούρια χώµατα και θάλασσες και ανθρώπους κι ιδέες και να τα βλέπεις όλα σα για πρώτη φορά, να τα βλέπεις όλα σα για τελευταία φορά, µε µακρόσερτη µατιά, κ’ έπειτα να σφαλνάς τα βλέφαρα και να νοιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν µέσα σου ήσυχα, τρικυµιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρισάρα του ο καιρός, να κατασταλάξει το ξαθέρι απ’ όλες τις χαρές και τις πίκρες σου – τούτη η αλχηµεία της καρδιάς είναι, θαρρώ µια µεγάλη αντάξια του ανθρώπου ηδονή. Το ιδανικό µου θα ήταν οχτώ µήνες ταξίδι και τέσσερις µήνες µοναξιά. .. Ένα µονάχα αξίζει: το ταξίδι».
Αυτά τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη συνοψίζουν το πάθος του για τα ταξίδια. Από την πρώτη του νεότητα µέχρι το θάνατό του δεν έπαψε να ταξιδεύει στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική. Ήταν ένας ακούραστος ταξιδιώτης. Μεγαλοβδομάδα, εξομολόγηση, αγάπη για περιπέτεια, ιδανική η περίπτωση του πολύπλαγκτου Πέτρου Πουρλιάκα.
-Σκοπός ζωής σας το ταξίδι;
Σκοπός της ζωής μου είναι το εσωτερικό ταξίδι … το σώμα το ταλαιπωρώ αφάνταστα με όλα τα θέλω και τις αναζητήσεις μου. Όχι ταξίδι κι ότι ναναι, ο χρόνος μας στη γη είναι πολύτιμος και περιορισμένος. Ταξίδι όμως και όχι τουρισμός για να μην παρεξηγηθώ. Οι ταξιδιώτες ψάχνουν για τόπους ενώ οι τουρίστες για ξενοδοχεία. Σκοπός λοιπόν είναι η αναζήτησή στην αρχή τόπων και κατόπιν στιγμών και κατόπιν της εσωτερικής μου αναβάθμισης.
-Τι άλλο από αυτά που δεν κάνετε θα θέλατε να κάνετε; Ότι πραγματικά έχω θελήσει το έχω κάνει.
Και ότι δεν έχω κάνει είναι προγραμματισμένο να το κάνω.
-Ταξιδευτής, καταδύτης, ορειβάτης, υπερμαραθωνοδρόμος…..
Ουσιαστικά είναι όλα εκφάνσεις της ίδιας ροπής• της αναζήτησης του κόσμου και των επίπλαστων ορίων που έχουμε θέσει από ανασφάλεια και υπερβολικό βόλεμα.
-Ο προορισμός που σας μάγεψε;
Κανένας προορισμός δεν μπορεί να μαγέψει από μόνος του αν δεν είσαι αλλοπαρμένος και έτοιμος να μαγευτείς. Όσο και να εκπέμπει ένας τόπος αν ο δέκτης σου λαμβάνει σε άλλη συχνότητα δεν θα αντιληφθείς τίποτα. Με βάση το παραπάνω, ναι με έχει μαγέψει η αλήθεια της Αφρικής, οι τεράστιες τρύπες από τις ναπάλμ στο Λάος, τα αδαμαντωρυχεία με τις φωνές των σκλάβων στην Βολιβία, η ουτοπική Ισλανδία, το παρθένο δάσος του Παρανεστίου, η αλμύρα του Αιγαίου και οι συννεφιές του Ολύμπου. Φυσικά… είμαι εντελώς αλλοπαρμένος. Συγνώμη ξέχασα τη μυρωδιά του χώματος στα σκιερά μέρη της Πάρνηθας και αυτήν του θυμαριού στον κατάξερο Υμηττό. Πρέπει να δηλώσω όμως ότι μόνο στις Κυκλάδες νιώθω να είμαι στο κέντρο της γενεσιουργής πηγής των πάντων.
-Η αποστολή που σας συγκλόνισε;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αποστολές με την Ομάδα Αιγαίου είναι οι πιο συγκλονιστικές και μάλιστα εκείνη της Κύπρου θα μου μείνει αξέχαστη.Εξάλλου είμαι ιδρυτής της μαζί με τον τωρινό πρόεδρο. Αποπλεύσαμε με 8 μποφόρ από το Φάληρο, φτάσαμε με αρκετές ζημιές στην Αμοργό, από εκεί στην Ρόδο και το Καστελόριζο. Μείναμε αν θυμάμαι καλά 3 ή 4 φουσκωτά μόνον ( μήκους 5,5μ με μία μηχανή ) και φθάσαμε στην Πάφο της Κύπρου. Ήταν εκπληκτική αποστολή. Στο Παραλίμνι μας περίμεναν 5,500 κόσμος. Ένα αντιτορπιλικό που μας ακολουθούσε ουσιαστικά δεν μπόρεσε ποτέ να μας πιάσει. Όταν πολλά χρόνια αργότερα συνάντησα έναν ναύαρχο μου είπε αυτολεξεί < δεν πιστεύαμε ότι θα φθάνατε τότε στην Κύπρο> και του απάντησα αυτολεξεί < αρκεί που το πιστεύαμε εμείς.> Βέβαια τότε κανείς δεν το πίστευε και κάποιοι έκαναν πως δεν το πίστευαν.
-Η οικογένεια τι λέει για όλα αυτά;
Το μεγάλο ταξίδι του Ωκεανού πραγματοποιήθηκε πριν κάνω οικογένεια. Οι υπόλοιπες αποστολές σε Αιγαίο, Αφρική, Βολιβία, Λάος και σε 67 χώρες σε όλο τον κόσμο δεν διήρκησαν πάνω από 40 ημέρες η κάθε μια τους. Δεν γνωρίζω και δεν θέλω να μάθω αν θα έβρισκα την ίδια κλειδαριά στις 41 μέρες!
-Η πιο ριψοκίνδυνη αποστολή;
Θάρρος διαθέτω όχι θράσος. Καμία αποστολή δεν ήταν ή είναι ριψοκίνδυνη. Όλα προγραμματίζονται με λεπτομέρεια και σχολαστικότητα. Είναι ριψοκίνδυνοι όσοι ταξιδεύουν στην Αθηνών – Πατρών όχι όσοι κάνουν άλματα ελεύθερης πτώσης. Παρόλα αυτά επειδή υπάρχουν πραγματικά οι αστάθμητοι παράγοντες καθώς καραδοκεί και ο γνωστός νόμος του Μέρφυ, μια πολύ επικίνδυνη στιγμή ήταν αν δεν κάνω λάθος το 1997 όταν χάσαμε για ώρες έναν φίλο με το μικρό φουσκωτό του σκάφος πάνω απο την Αμοργό κοντά στην Κίναρο. Με δύναμη θαλάσσης 7+ μποφόρ τον ψάχναμε έως τη νύχτα εμείς -με φουσκωτό επίσης – καθώς και οι αρχές μέσο του θαλάμου. Ήταν σε αποστολή της Ομάδας Αιγαίου στα ακριτικά νησιά. Κοντέψαμε κυριολεκτικά να χαθούμε καθώς ξεμείναμε από καύσιμα και με τους ατμούς μπήκαμε στην Αιγιάλη. Αρκετά χρόνια πριν είχα ξανά εκπέμψει σήμα κινδύνου από το ίδιο ακριβώς σημείο με τις ίδιες καιρικές συνθήκες αυτή τη φορά σαν κυβερνήτης ιστιοφόρου με βλάβη στην μηχανή και διαλυμένα πανιά.
-Μιλήστε μας για το πεντάμηνο ταξίδι στον Ατλαντικό, αφετηρία, χρόνοι, πλήρωμα;
Ο Ατλαντικός Ωκεανός είναι το όνειρο κάθε ιστιοπλόου. Εάν δεν ονειρευτείς εξάλλου δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιήσεις οτιδήποτε. Όταν έχεις φέρει βόλτα όλο το Αιγαίο και το Ιόνιο πάνω κάτω δεξιά και αριστερά, έχεις φτάσει στην Ερυθρά έως την Ιορδανία και συνεχίζεις να είσαι λάτρης του αλατιού τότε το να περάσεις τις Στήλες Του Ηρακλέους είναι θέμα τεχνικών λεπτομερειών αλλά και συμπαντικής συνομωσίας. Πρώτο συστατικό της συνταγής είναι η παρέα. Εμείς είμαστε πάνω από δέκα χρόνια παρέα στις θάλασσες και τα χνότα μας ταίριαζαν απόλυτα. Δεύτερο συστατικό η ναυτική τέχνη και δεξιότητες. Ας είμαστε ρεαλιστές• όσο και καλή παρέα να έχουμε αν δεν κατέχουμε την ναυτική τέχνη και ναυτοσύνη δεν γίνεται τίποτα. Εκπαίδευση, προπόνηση , διάβασμα. Γνωρίζαμε όλοι αστροναυτιλία να διαβάζουμε χάρτες καιρού επιφάνειας να χαράζουμε πορεία και να χειριζόμαστε πολλά ηλεκτρονικά βοηθήματα. Και βέβαια ,πανιά, τιμόνεμα, μαγείρεμα τα πάντα… Και κάθε ένας όμως είχε και επιπλέον δεξιότητες.
Όλα αυτά μαζί και ένα τρίτο συστατικό το αξιόπλοο σκάφος μήκους μόλις 12 μέτρων.
Αφετηρία μας το Μικρολίμανο στον Πειραιά και προορισμός μας η Καραϊβική
με συνολική απόσταση 6,500 ναυτικά μίλια. Η προετοιμασία διήρκησε 8
μήνες. Καταρχάς το πήραμε απόφαση, οι παντρεμένοι πήραν άδειες ενώ οι
ανύπαντροι δεν έπρεπε να παντρευτούν σε αυτό το διάστημα της
προετοιμασίας. Δεν χαριτολογώ, αντιθέτως σοβαρολογώ. Αγοράστηκαν χάρτες
από εταιρία στον Καναδά ( μεγάλη υπόθεση και πολυέξοδη) άλλαξαν οι
αρματωσιές του σκάφους, αγοράστηκαν φάρμακα, φτιάξαμε δοχείο επιβίωσης
για ακόμη 10 ημέρες στον Ωκεανό, έγινε μια μεγάλη κινητοποίηση από όλα
τα μέλη του πληρώματος όλους αυτούς τους μήνες.
Κάναμε περίπου 45 ημέρες να φτάσουμε στα Κανάρια νησιά διαπλέοντας την Μεσόγειο, εκεί έμεινα μόνος ακόμη 40 ημέρες ( οι υπόλοιποι γύρισαν στην Ελλάδα και ήρθαν πάλι αρχές Δεκεμβρίου ). Αποπλεύσαμε από το Λας Πάλμας και περάσαμε τον Ατλαντικό με την βοήθεια των αληγών ανέμων που πνέουν από την Αφρική προς την Αμερικανική ήπειρο σε 18 ημέρεςκαι 11 ώρες φθάνοντας στην Σάντα Λουτσία. Και μετά πλεύσαμε ένα μήνα στα νησιά της Καραϊβικής.
Πλήρωμα των έξι ,αντροπαρέα κλασσική με πολλά αστεία και όρεξη για περιπέτεια.
-Το βιβλίο είναι ημερολόγιο καταστρώματος;
Ναι. Παρόλο που δεν υποχρεούμαστε να έχουμε ( μόνο τα μεγάλα πλοία υποχρεούνται ) πήρα την πρωτοβουλία να γράφω κάθε μέρα και φυσικά να φωτογραφίζω.Όταν γύρισα στην Ελλάδα το έβαλα σε ένα συρτάρι και αυτό ήταν. Μετά από 4 χρόνια όταν γεννήθηκε η κόρη μου το καλοκαίρι του 2004 επειδή τα βράδια εμένα ξάγρυπνος μήπως και ξεκουράσω τη γυναίκα μου – γάλατα, αποστειρώσεις και τα σχετικά- είπα να ξαναδιαβάσω το ημερολόγιο εκείνο έτσι για παρέα.
Ένα βράδυ σκέφτηκα να το καθαρογράψω. Μεταφέροντας τα κείμενα και τα στοιχεία των ημερών του πλου είπα να τα κάνω λιγάκι πιο εύπεπτα μιας και κάποιες μέρες ήταν τελείως λακωνικά σημειωμένες λόγο κόπωσης και τεχνικών δυσκολιών. Τα πήγα στον εκδοτικό οίκο Λιβάνη τους άρεσαν και εκδόθηκε αμέσως.Βέβαια λείπουν οι 40 μοναχικές μου μέρες στο Λας Πάλμας που ήμουν εν όρμο αλλά ήταν μονότονες τουλάχιστο εμφανισιακά.
-Υπάρχει κληρονομικότητα σε αυτή την αέναη διάθεση σας για αναχώρηση;
Όχι δεν υπάρχει.
-Έως που φτάνουν τα όρια της ανθρώπινης αντοχής;
Δεν υπάρχουν όρια στο σώμα και το μυαλό μας ούτε και στον τρίτο παράγοντα αυτό που ονομάζουμε ψυχή ή ονομάστε το όπως θέλετε ακόμη και …..Βαγγέλη. Που έχουμε δει όρια και μιλάμε για όρια; και μόνο η λέξη πρέπει να ποινικοποιηθεί. Έχει η φύση ; το σύμπαν ; η δημιουργία ; Εμείς γιατί βάλαμε; και μάλιστα τόσο στενά σαν γυναικείος κορσές του προπερασμένου αιώνα. Μου μυρίζει Μάτριξ ή ιδέα μου είναι; Πολύ γρήγορα για να το αποδείξω, σας μεταφέρω σε έναν αγώνα δρόμου υπεραποστάσεων: ξεκινάς να διανύσεις 160χλμ στο δάσος σε αγώνα 40 ωρών. Πρώτα επαναστατεί το σώμα, κράμπες, πόνοι,μαύρα νύχια, αίμα, υποθερμία, ζέστη, δίψα, πείνα, μυϊκή ακαμψία, και εσύ και ο… Βαγγέλης γελάτε… μετά όμως από καμιά πενηνταριά ακόμη χιλιόμετρα εσύ δε γελάς και είναι τότε που το μυαλό πανούργο όπως είναι αρχίζει την στρέβλωση του χωροχρόνου, τι κάνω εγώ εδώ; ας σταματήσω έκανα 120χλμ φθάνει, δεν διψάω δεν πεινάω – προσπαθεί να αναγκάσει το σώμα σε κατάρρευση- απίστευτα πράγματα συμβαίνουν…. και τότε έρχεται ο μοναδικός Βαγγέλης που οι πιο πολλοί τον λένε Ψυχή και ας μην τον έχουν αντιληφθεί ποτέ τους. Έρχεται με βεγγαλικά και πάταγο και με μια χεριά, σα βαρύμαγκας σε μαγαζί, τα ρίχνει όλα κάτω και φεύγουν οι πόνοι και η κούραση και οι φθηνές – τελικά – δικαιολογίες και συνεχίζεις ακάθεκτος, μουδιασμένος και απόκοσμος φθάνοντας στον τερματισμό ώστε να ξυπνήσεις πάλι στην πραγματικότητα και να αρχίσουν οι αβάσταχτοι πόνοι και οι σκέψεις < μα τι έκανα θα πέθαινα > και ο Βαγγέλης ή κατά κόσμον Ψυχή άφαντος να έχει μπει πάλι στη θέση του έτοιμος να αναλάβει όταν και εφόσον τον καλέσεις. Που πήγαν λοιπόν τα σωματικά και νοητικά όρια; περίπατο… κυριολεκτικά!!
-Άκρη δεν έχει ο ουρανός;
Βρείτε μου εσείς την αρχή και θα σας βρω εγώ την άκρη. Το είπε ο Ηράκλειτος πριν 2,500 χρόνια• όλα ρέουν και τίποτα ποτέ δεν είναι το ίδιο. Φυσικά λίγοι τον άκουσαν και ακόμη λιγότεροι τον κατάλαβαν. Μπαίνουμε για κλάσματα δευτερολέπτου σ’ ένα ποτάμι, πάμε λίγο με το ρεύμα ή μένουμε στατικοί ή πάμε αντίθετα αναζητώντας τάχα την αρχή και ύστερα χανόμαστε. Ούτε ξέρουμε πότε και από που ξεκίνησε – αν υπάρχουν αυτές οι έννοιες – ούτε προς τα που πάει, ούτε πόσο καιρό τώρα ρέει, ούτε και γιατί ρέει…Όσοι έχουν εντοπίσει άκρες η κβαντική φυσική τους απαντάει πανηγυρικά: τις κατασκευάσετε, δεν υπάρχουν, συνεχίστε την αναζήτηση και το ταξίδι.
-Τι συμβουλεύετε τα παιδιά σας;
Τα παιδιά μου – και όλα τα παιδιά- δεν ακούν τόσο όσο βλέπουν. Δε φοβάμαι να τσαλακωθώ μπροστά τους. Με έχουν δει να τερματίζω σε αγώνα δρόμου 130χλμ έχουν δει τα βγαλμένα νύχια και την ακαμψία που είχα κατόπιν. Με έχουν δει να μην τερματίζω και να με φέρνουν μέσα στην νύχτα με υποθερμία και ορούς. Με έχουν δει αμέσως μετά την τραγική εγκατάλειψη να ξεκινάω προπονήσεις για το επόμενο έτος.Τα παιδιά βλέπουν και κρίνουν… αυτό μπορώ να τους προσφέρω, θα πέσουν αλλά να ξανασηκωθούν.
-Η ωραιότερη ανατολή ήταν….
Η ωραιότερη Ανατολή είναι εκείνη που την περιμένεις να σε στεγνώσει από της νύχτας την υγρασία, να σε λυτρώσει απ´ το κρύο και να σου δώσει ελπίδα ότι μια καινούργια μέρα έφεξε ο θεός και όλα θα πάνε καλά.Είμαι πλούσιος διότι έχω ζήσει τέτοιες Ανατολές σε δάση και θάλασσες.
-Το υποβλητικότερο ηλιοβασίλεμα ήταν….
Αναμφισβήτητα εκείνα στον Ατλαντικό.Οι λέξεις είναι πολύ φτωχές για να περιγράψουν τον Βασιλιά Ήλιο να βουτάει στον Ωκεανό. Πραγματικά υποβλητικό.Εικόνες που αναβαθμίζουν όλο το σύστημα σου.
-Ο αγαπημένος σας ήρωας;
Ο Εχετλέος στην Μάχη Του Μαραθώνα. Άφαντος, ανώνυμος, θανατηφόρος. Άφαντος, διότι ήρθε απ´ το πουθενά και με τον ίδιο τρόπο έφυγε. Ανώνυμος, διότι ουσιαστικά το Εχετλέος σημαίνει αυτός που κρατά το όπλο στην εχέτλη του ( ώμο του). Έτσι τον ονόμασαν οι υπόλοιποι οπλίτες αφού δεν τον ήξερε κανείς. Θανατηφόρος, διότι έσπειρε κυριολεκτικά τον όλεθρο στις τάξεις των Περσών με το παράξενο όπλο του. Όταν κατόπιν πήγαν στους Δελφούς οι Αθηναίοι για να ρωτήσουν τι να κάνουν μ’ αυτόν η Πυθία τους είπε < να τον τιμάτε >.
-Η μεγαλύτερη αρετή του ανθρώπου;
Η αναζήτηση. Έχουμε αυτήν την πάγια εντολή γραμμένη στο λογισμικό μας.Δεν γνωρίζω το λόγο αλλά γνωρίζω ότι τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη στο σύμπαν οπότε και την υπηρετώ.
-Το βιβλίο που σας ενθουσίασε;
Το Θεμέλιο, του Ισαάκ Ασίμωφ.
-Τι ευχή θα κάνατε;
Κάποια στιγμή να νικηθεί η βλακεία καθότι ανίκητη.
-Αν ήταν να επιλέξετε πλήρωμα για υπερατλαντικό ταξίδι ποιούς πολιτικούς θα θέλατε μαζί σας;
Αν ήταν να επιλέξω πλήρωμα γιατί να πάρω πολιτικούς; Οι πολιτικοί επειδή είναι αλιείς ψήφων και εντυπώσεων δεν είναι ο εαυτός τους. Οι εξαιρέσεις είναι τόσο σπάνιες σαν το τετράφυλλο τριφύλλι.
Διαφωνώ ριζικά εξάλλου με το υπάρχον σύστημα εισαγωγής στην Βουλή. Προτιμώ εκείνο του Κλεισθένη ώστε κανείς να μην χρειάζεται να είναι αρεστός και ευχάριστος σε κανέναν.
